۲ سال گذشت پشت پرده توافق طالبان و آمریکا در دوحه چه بود؟
به گزارش سنج نیوز، «طالبان وارد ارگ ریاست جمهوری افغانستان شد»؛ ۲ سال پیش این خبر چنان سریع در سراسر دنیا پیچید که کمتر کسی تصور می کرد بدون چالش خاصی پس از ۲۰ سال باردیگر طالبان بتوانند در افغانستان به قدرت دست یابند.
به گزارش سنج نیوز به نقل از ایسنا، همین اتفاق کافی بود تا رعب و وحشت تمام جامعه افغانستان را در بر بگیرد و باز شاهد موجی از مهاجرت و ناامنی در این خطه جغرافیایی باشیم. حالا پس از دو سال هنوز افغانستان با مشکلاتی همچون عدم آزادی های اجتماعی، نا امنی، مهاجرت و... رو به رو است.
امیرخان متقی، وزیر خارجه هیات حاکمه سرپرستی افغانستان می گوید: ما توانستیم امنیت را به سراسر افغانستان برگردانیم و حتی بیشتر از ۱۴ هزار زن در قسمت درمان و ۹۲ هزار تن در قسمت آموزش و بخش های دیگر فعالیت می نمایند.
هم زمان با این اتفاق، خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بعد از ۲۰ سال بار دیگر ثابت کرد که حضور آمریکایی ها در منطقه تنها برای دستیابی به اهداف شان است و نتیجه حضور آنها برای مردم افغانستان تنها جنگ و درگیری، بی ثباتی، عدم امنیت و... بوده است.
حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان پیش از این در نشستی با مبحث یک سالگی خروج آمریکا از افغانستان عنوان کرد: یک سال از فرار طراحی شده نظامیان آمریکایی از افغانستان و حکمرانی طالبان گذشت، فرار طراحی شده به مفهوم اینست که آمریکا بطور قطع شکست خورد، اما فرارش پایان کار آمریکا، رفتار و سیاست هایش در افغانستان نیست و در حالت ایستایی سیاست هایش را دنبال می کند، در واقع نظامیان خارج شدند، اما سرویس جاسوسی آمریکا حضور دارد.
او همینطور اظهار داشت: خود آمریکایی ها می گویند نزدیک به ۷۰۰۰ نیروی نظامی افغانستان را به آمریکا برده اند. ببینید برای چه این کار را کردند؟ امروز افغانستان با تهدیدات دیگری مواجه می باشد و جنگ داخلی که دشمن طراحی می کند برای اینست که افغانستان را به سمتی ببرد که به ثبات نرسد. امروز اهمیت افغانستان برای آمریکایی ها کمتر نشده است. باید همه ظرفیتهای ملی را جمع کرده تا بتوانند در مقابل تهدیدات بایستند و مقاومت کنند و مساله امروز سیاست های آمریکا است.
وضعیت افغانستان حاصل توافق پیچیده طالبان و آمریکا در دوحه است که هنوز ابعاد آن به درستی روشن نیست، غنی سقوط کرد و طالبان به قدرت رسیدبه نظر می رسد وضعیت فعلی افغانستان حاصل توافق پیچیده طالبان و آمریکا در دوحه است که هنوز ابعاد آن به درستی روشن نیست؛ این تحولات به دنبال خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان صورت گرفت و دولت «اشرف غنی» سقوط کرد و بار دیگر طالبان در صحنه سیاسی افغانستان حاضر شد.
طالبان زمانیکه پس از بیست سال باردیگر توانست قدرت را در افغانستان به دست آورد، وعده داد که ثبات و امنیت را در این کشور ایجاد می کند، اما به نظر می آید در این زمان شاید تا حدودی به ثبات نسبی در اداره امور کشور دست پیدا کرده باشند، اما هنوز امنیت یکی از اصلی ترین چالش های طالبان در افغانستان است و نتوانسته پاسخگوی مطالبات مردم باشد.
«پیرمحمد ملازهی» در گفتگو با ایسنا در ارزیابی خود از حضور دو ساله طالبان در افغانستان عنوان کرد: طالبان در یک معامله با آمریکا در دوحه به قدرت رسید و آمریکایی ها از دولت لیبرال دموکراتی که در بن سازماندهی کرده بودند، با طالبان معامله ای انجام دادند اینکه تا چه حد گسترده است یا خیر اطلاعاتی در دسترس نیست.
وی خاطرنشان کرد: در این دو سال طالبان با چالش هایی روبه رو بود چه در مسائل داخلی افغانستان و چه منطقه ای و بین المللی و همینطور کشورها حاضر نشدند طالبان را به رسمیت بشناسند؛ البته به تازگی نشانه هایی وجود دارد که آمریکا و اتحادیه اروپا برای اینکه افغانستان دست چین نیفتد، در تلاش هستند به تدریج خویش را آماده کنند تا با طالبان به جمع بندی برسند.
این کارشناس مسائل شبه قاره همینطور بیان نمود: کشورهای منطقه همچون پاکستان به دنبال این بودند تا طالبان را به رسمیت بشناسند؛ حتی ایران هم با تحویل سفارت افغانستان به طالبان به شکلی آنها را به رسمیت شناخت، در نتیجه بحث شناسایی طالبان تا حد زیادی درحال اتفاق افتادن است.
طالبان می داند اگر مقرر است در زمینه بین المللی به رسمیت شناخته شود ابتدا باید در درون افغانستان و با کسب مشروعیت از مردم این کشور به رسمیت شناخته شود، اما ظاهرا در داخل افغانستان مقبولیت و جایگاهی ندارد. طی دو سالی که از خروج آمریکا در افغانستان و حضور طالبان بر ارگ ریاست جمهوری این کشور می گذرد، همواره و با یک فراز و نشیب درگیری های میان جریانات سیاسی و مخالفان طالبان در کشور اتفاق افتاده است.
ملازهی معتقد است: در داخل افغانستان دو جناح به شکل سیاسی فعالیت دارند؛ یکی جبهه ملی شمال که با رهبری احمد مسعود و امرالله صالح که در تاجیکستان به سر می برند، پی گیری می شود؛ این جریان امیدوار بود تا از جانب آمریکا و غرب حمایت شود، اما چنین نشد و در شرایط فعلی به نظر می آید طالبان حدودا بر تمامی کشور مسلط شده و تنها منطقه کوهستانی پنجشیر باقی مانده است. جریان دیگر جبهه نجات است که بیشتر طرفدار ربانی، ژنرال دوستم و محقق و... است که در ترکیه مستقر هستند، امیدوار بودند از راه سیاسی بتوانند جایگاهی داشته باشند، اما بعید است بتوانند نتیجه ای بگیرند.
چالش های فرار روی افغانستان تنها به مسئله امنیت و ثبات منطقه ای نیست، آزادی رسانه، حقوق بانوان در جامعه، مرزها، مهاجرین و... مهم ترین مسائلی است که امارت اسلامی با آنها مواجه بوده و تابحال هم از آن جایی که نتوانسته مشروعیت خویش را درون جامعه افغانستان به دست آورد، این موضوعات لاینحل باقی مانده و برپایه تصوراتی که حاکمان امارت اسلامی دارند تصمیم و عزمی برای حل این چالش ها در آنها دیده نمی شود.
«مجتبی نوروزی» کارشناس مسائل افغانستان در این حوزه به ایسنا اظهار داشت: از زمان روی کار آمدن مجدد طالبان در افغانستان اتفاقات گوناگونی در این کشور افتاده که در بعضی از حوزه ها موفقیت هایی حاصل شده، اما در یکسری موارد دیگر طالبان به روش سابق خود جامعه را اداره می کنند. در هر حال عموما در حوزه های امنیتی و سخت افزاری، مقابله با فساد و شرایطی که در دولت سابق حاکم بود، تا حدودی بهبودی حاصل شد.
وی تصریح کرد: اما در حوزه های در ارتباط با آزادی های اجتماعی، تحصیل، وضعیت بانوان شرایط مطلوبی در کشور وجود ندارد و طالبان نشان داده بر مبنای همان دیدگاه خشک سنتی خود با مسائل برخورد می کند و این مسائل فضایی برای مهاجرت نخبگان و فضای ناامنی بوجود آورده است.
ملازهی: ارزیابی مقدماتی اینست در معامله ای که طالبان با آمریکایی ها کردند تا حد زیادی توانستند شرایط داخلی کشور را تثبیت کنند، ضمن اینکه نگرانی شان به لحاظ امنیتی امکان دارد به سمتی برود که با زنان آشتی کنند تا بتوانند شرایط داخلی، منطقه و حتی بین المللی را به نفع خود کنندهمچنین پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان با بیان اینکه ارزیابی مقدماتی اینست در معامله ای که طالبان با آمریکایی ها کردند تا حد زیادی توانستند شرایط داخلی کشور را تثبیت کنند، اظهار داشت: البته در مورد مسائل در ارتباط با حقوق بانوان در جامعه دیدگاه فکری طالبان تا حد زیادی متفاوت می باشد و به نظر می آید وحدت نظری در این مورد ندارند. در واقع دو دیدگاه مطرح است؛ یک دیدگاه اینکه به تدریج شرایط برای حضور دختران و زنان در مدارس و دانشگاه فراهم گردد، دیدگاه دیگر اینست که دختران تا پایه پنجم فقط می توانند تحصیل کنند. البته امکان دارد که نگرانی شان به لحاظ امنیتی به سمتی برود که با زنان آشتی کنند تا بتوانند شرایط داخلی، منطقه و حتی بین المللی را به نفع خود کنند.
مبحث حق آبه، مساله امنیت مرزها، مساله مبارزه با مواد مخدر و این که در افغانستان حکومت مشارکتی شکل بگیرد، همینطور مقابله با تروریسم و موضوعات مشابه به آن همچون مواردی است که در رویارویی با مبحث افغانستان مورد توجه قرار دارد و این موارد جزو ملاحظات جمهوری اسلامی ایران بود.
همواره جمهوری اسلامی ایران تاکید داشته که زمانی طالبان در افغانستان به رسمیت شناخته می شود که بتواند مشروعیت خویش را از جامعه این کشور بگیرد و حکومتی با مشارکت تمام اقوام را تشکیل دهد.
مجتبی نوروزی کارشناس مسائل افغانستان در این حوزه معتقد است: در فضای بین المللی، طالبان در این زمان توانسته اند بازیگرانی را برای سرمایه گذاری محتاطانه در افغانستان جذب کنند اما نتوانستند اطمینان خاطری به بازیگران منطقه ای دهند تا بازیگران بیرونی به سطحی از اعتماد برسند و بتوانند حکومت خویش را به رسمیت بشناسند. تداوم این حالت به نفع مردم افغانستان و مردم منطقه نخواهد بود و نوعی حالت بی اعتمادی و بلاتکلیفی را به جامعه القا می کند.
نوروزی: حاکمان افغانستان باید بدانند در صورتی موفق می شوند که بتوانند اعتماد همسایگان را به سمت خودشان جلب کنند؛ بی اعتمای همسایگان ضربه بزرگی به ثبات افغانستان و مشروعیت آنها می زند
وی تصریح کرد: آنچه مسلم است اینکه حاکمان افغانستان باید بدانند در صورتی موفق می شوند که بتوانند اعتماد همسایگان را به سمت خودشان جلب کنند؛ بی اعتمادی همسایگان ضربه بزرگی به ثبات این کشور و مشروعیت آنها می زند. فقط با یکدست شدن نگاه و تعامل منطقه ای امکان موفقیت وجود دارد، این فهم در بین حاکمان امارت اسلامی وجود دارد اما باید فراگیر شود و به این جمع بندی برسند بدون تعامل با همسایگان افغانستان رسیدن به ثبات و پایداری ناممکن خواهد بود.
طالبان به خوبی می داند اگر می خواهد حیاتش ادامه یابد، باید ضمن داشتن مشروعیت و مقبولیت بتواند با همسایگان خود به نحو مطلوبی تعامل کند، مسئله حق آبه هیرمند و آب از مسائل مهمی است که طالبان همانند دیگر حکومت های روی کار آمده در افغانستان نسبت به انجام تعهدات خود وظایفی دارد و باید به آنها عمل کند. اما مبحث حقآبه ایران از رود هیرمند مبحث امروز و روز گذشته و حکومت طالبان نیست. از گذشته دو کشور ایران و افغانستان ضمن داشتن روابط دو جانبه خوب در منطقه همواره بر سر این مسئله با یکدیگر اختلاف داشته اند.
در واقع اختلاف میان ایران و افغانستان بر سر حق آبه در دولت های اشرف غنی و حامد کرزای و حتی قبل تر از آن هم وجود داشته و به جرأت میتوان گفت همواره از جانب طرف افغان نادیده گرفته شده است.
طی ماه های اخیر رویارویی ایران و افغانستان بر سر حق آبه به یکی از پر چالش ترین موضوعات میان دو کشور تبدیل شد و به رغم اینکه حاکمان فعلی افغانستان بارها در اظهارات خود تاکید نمودند که پایبند به معاهده هیرمند طبق توافق سال ۱۳۵۱ هستند، اما این لفاظی ها در ظاهر بود و هیچ وقت حاضر به اجرای تعهدات نبودند، گرچه به نظر می آید این مقوله نه فقط در ارتباط با دوره فعلی حاکمان در افغانستان بوده بلکه در دوره های گذشته هم چنین بوده است.
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان هم بر تعهد تأمین حقابه ایران از هیرمند مطابق توافق نامه میان دو کشور تاکید کرده و گفته است: دل امارت اسلامی همانند مردم هیرمند، فراه و نیمروز برای سیستان و بلوچستان هم می سوزد و درد آنها را درد خود می دانیم، اما آبی در سد کمال خان وجود ندارد و مسیر سد کجکی هم تا مرز ایران، ۶۰۰ کیلومتر است.
حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان هم پیش از این از موافقت مقامات افغانستان برای بازدید از سد کجکی اطلاع داده و اعلام نموده بود که موافقت هایی صورت گرفته تا متخصصان ما بروند منطقه را ببینند و زمینه ساز شود به جهت اینکه ان شاءالله این آب رها شود.
در نهایت در ایام اخیر کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان اظهار داشت که کارشناسان ایرانی برای نخستین بار از سرچشمه های هیرمند در افغانستان بازدید نمودند. هیأت فنی ایران به کابل رفته، بازدید انجام شده و بزودی گزارش آن عرضه می شود.
وی ادامه داد: نخستین بار است که متخصصان ایرانی از ایستگاه سنجش آب در منطقه «دهراود» بازدید می کنند. طبق معاهده، ما می توانیم نسبت به ادعای طرف مقابل در خصوص کمبود آب تشکیک و ادعا را راستی آزمایی نماییم.
ملازهی: افغانستان فارغ از اینکه چه نوع حکومتی در این کشور روی کار باشد، آب را حق طبیعی خود می داند و این مسئله تصمیم گیری را برای هر حکومتی مشکل می کندملازهی، کارشناس مسائل افغانستان در این مسئله اظهار داشت: حق آبه سیستان مسئله ساده ای نیست. به رغم اینکه چندین قرارداد امضا شده اما از سال ۱۸۷۱ که خط مرزی گلد اسمیت با حاکمیت انگلیسی ها پیش آمد، از آن زمان مشکل حق آبه وجود داشته است. اگر وزارت خارجه ایران فعال شود، شاید بتوان به نتیجه رسید که این مشکل از اه سیاسی حل شود.
مجتبی نوروزی کارشناس مسائل افغانستان هم عنوان کرد: چالش در مسئله آب در تمامی دوره ها در روابط میان ایران و افغانستان وجود داشته و نیازمند همت جدی دو جانبه است تا به سر انجام مطلوبی برسد.
اتخاذ سیاست های بی ثبات سازی، ناامنی و درگیری های داخلی افغانستان توسط آمریکایی ها و متحدین آنها شرایط فعلی این کشور را رقم زده است. آمریکایی ها در افغانستان شکست خوردند، فرار کردند، اما همچنان در تلاش هستند تا از دور اقداماتی را ترتیب دهند که همانند این دهه های اخیر افغانستان به سمت امنیت و ثبات نرود.
امنیت، مرزها، مهاجرین، مقابله با قاچاق مواد مخدر، تروریسم و... مشکلاتی هستند که دامن گیر این سرزمین شده است. آمریکایی های سناریوهای مختلفی را برای منطقه ترسیم کرده اند تا اجازه ندهند به ثبات و پایداری برسد و هنوز هم برنامه های خویش را در قالب دیگری دنبال می کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب