ادبیات گرجستان و معرفی شخصیت های ادبی برجسته این كشور، ۲
ستارگان درخشان ادبیات گرجی از پارناواز اول تا سایات نووا
سنج نیوز: برخی از ستارگان ادب گرجی همچون حاكمان این كشور بوده اند و مشخصه آنها ترجمه هایشان از زبان فارسی است. در این گزارش با شانزده تن از بزرگان ادبیات گرجستان همچون سایات نووا آشنا می شوید.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: اولین قسمت از سلسله مباحث «ادبیات گرجستان و معرفی شخصیت های ادبی برجسته این کشور» به تاریخ تحولات ادبیات و نثر گرجی اختصاص داشت که از اینجا قابل مطالعه است. در دومین قسمت از این مجموعه که از تولیدات رایزنی فرهنگی ایران در گرجستان است، شانزده تن از بزرگان ادبیات گرجی معرفی شده اند که در بین آنها نام سایات نووا، ترانه سرا و نوازنده برجسته گرجی هم به چشم می خورد که سرگی پاراجانف از زندگی او فیلم شاهکار «رنگ انار» را ساخت. این گزارش را در ذیل بخوانید:
پارناواز اول
پارناواز اول – شاه ایبِریا (گرجستان قدیم) قرون ۴-۳ قبل از میلاد. برمبنای کتاب تاریخی به عنوان کارتلیس تسخوروا (تاریخ گرجستان)، پارناواز اول خط گرجی را به وجود آورد.
یاکوب تسورتاوِلی (خوتسِسی)
یاکوب تسورتاوِلی (خوتسِسی) – نویسنده و زیستنامه نویس مقدسان گرجی نیمه دوم قرن ۵ م. مؤلف اثر «شکنجه ملکه شوشانیک مقدس».
گئورگی مِرچوله
گئورگی مِرچوله – نویسنده و زیست امه نویس مقدسان قرن ۱۰ م. گرجی، نماینده مکتب ادبی «تاو-کلارجتی». مؤلف اثر «زندگی گریگول خاندستِلی» که در مورد وضیعت بخش تاو-کلارجتی گرجستان قرون ۹-۸ م. تعریف می کند.
یوآنه زوسیمه
یوآنه زوسیمه – زیستنامه نویس مقدسان قرن ۱۰ م. گرجی، مؤلف اثر «ستایش و جلال زبان گرجی».
شاه داویت چهارم آقماشِنِبلی
شاه داویت چهارم آقماشِنِبلی – شاه گرجستان در سالهای ۱۱۲۵-۱۰۸۹ م. مؤلف اثر مهم شاعرانه «دعاهای توبه».
آرسِن ایقالتوِلی
آرسِن ایقالتوِلی - شخصیت مذهبی گرجستان قرن ۱۲-۱۱ م. گرجستان، فیلسوف، نویسنده. وی آثار فلسفی- مذهبی نویسندگان بیزانس در یک مجموعه ای گنجانیده است.
شوتا روستاولی
شوتا روستاولی - شوتا روستاولی بزرگترین شاعر گرجستان سده ۱۲ میلادی است و منظومه «پلنگینه پوش» او شاهکار نظم کلاسیک گرجی است. روستاولی شاعری است که عقاید نهضت رنسانس را در قرن ۱۲ میلادی اعلام داشته است و از این لحاظ بعنوان پیک عصر رسانی تلقی می شود. خلاقیت شاعر بزرگوار نتیجه‌ی منطقی تطور ادبیات، فلسفه، فرهنگ، افکار اجتماعی و رشد جامعه گرجستان بوده. آئینه تمام نمای روح گرجی و جامع کلیه خصائل گرجیت وسند ملیت گرجیان است.
قرن ۱۲ میلادی عصر رونق درخشان ادبیات غیرمذهبی گرجستان است. درباره این شاعر بزرگ فراوان سخن گفته اند اما معلومات و اطلاعات یقینی خیلی کم در دست پژوهشگران است. طبق اطلاعاتی که از خود منظومه و همین طور از منابع ادبی، تاریخی، هنری و غیره استخراج شده می توان چنین نتیجه گرفت که روستاولی در نیمه دوم قرن ۱۲ و اوایل قرن ۱۳ میلادی می زیسته است.
وی در دربار ملکه تامار (۱۲۱۳-۱۱۶۰ م.) دارای مقام بلندی بوده و بنا به روایتی سمت وزیر دارایی را داشته است. سال ۱۹۶۰ م. گروهی ازمحققان و باستان شناسان گرجی در بیت المقدس، تصویری از روستاولی را پیدا کردند. درتصویری که روی یکی از ستون های کلیسای دیرگرجیان بنام «صلیب مقدس» در اورشلیم موجود است، شوتا روستاولی به صورت پیرمرد سالخورده با لباس و کلاهی که مخصوص رجال برجسته قرون ۱۲و۱۳ میلادی بوده ترسیم شده است.
اطلاعات موثقی درباره اینکه روستاولی چقدر زمان برای سرودن منظومه «پلنگینه پوش» صرف کرده مشخص نیست؛ همین طور اطلاعات اینکه چه زمانی آنرا به پایان رسانیده در دست ما نیست. منظومه «پلنگینه پوش» یا «پهلوانِ در پوست پلنگ» قصیده ای است که روستاولی در آن، پیرامون آرمان های انسان گرایانه در قرون وسطی: عشق، دوستی، رشادت و… می گوید. قهرمانان داستان شجاع، نوعدوست و بخشنده هستند. مکان وقوع اتفاقات داستان پلنگینه پوش منحصر به گرجستان نبوده و سرزمین های عربی، فلات ایران، شبه جزیره هندوستان و همین طور فلات تبت نیز در آن وجود دارند.
«پلنگینه پوش» برای نخستین بار در سال ۱۷۱۲ میلادی درتفلیس به چاپ رسید و تا حالا به ۵۰ زبان زنده دنیا، ازجمله به زبان فارسی ترجمه شده است. پلنگینه پوش برای نخستین بار توسط فرشید دلشاد به فارسی ترجمه شده و درسال ۱۳۷۷ از طرف انتشارات ایران جام در تهران منتشر گردید که در همان سال در سفارت گرجستان در تهران رونمایی گردید. ترجمه فرشید دلشاد بر پایه نسخه گرجی این اثر و با بهره گرفتن از زبان پارسی سره و نثر مسجع و موزون انجام گرفته است. این ترجمه عملاً اساس کار و مأخذ دومین ترجمه این اثر به زبان پارسی است که محمد کاظم یوسف پور (مترجم) که خود در مقدمه به آن اشاره نموده است، عدم تسلط خود به زبان گرجی را اذعان و بهره گیری از ترجمه های انگلیسی و عربی را پایه و اساس کار خود شناخته است.
این کتاب در سال ۱۳۸۱ از طرف انتشارات دانشگاه گیلان منتشر گردید. ترجمه دکتر دلشاد، تنها ترجمه علمی بشمار می رود که در منابع متفاوت ادبی و منتقدانه کشور گرجستان، بارها از آن تمجید به عمل آمده است. فرشید دلشاد و محمد کاظم یوسف پور به جهت برگردان این اثر به فارسی، هر یک در سالهای متفاوت نشان ادبی گرجستان را از طرف رئیس جمهوری گرجستان دریافت نمودند. منظومه «پلنگینه پوش» حاوی ۱۵۸۷ بند چهار پاره گون قافیه شده بوده و به وزن کلاسیک گرجی یعنی ابیات شانزده هجایی با ضرب آهنگ درون مصراعی سروده شده است.
خلاصه داستان «پلنگینه پوش»
پلنگینه پوش ماجراجویی های «آوتاندیل» نجیب زاده ای عرب و دوست او «تارییل» شاهزاده هند را نقل می کند. آوتاندیل فرستاده معشوقه اش «تیناتین» دختر فرمانروای عرب که پدرش اخیرا تاج و تخت را به او بخشیده، به مأموریتی برای پیدا کردن شوالیه ای فراری و اسرارآمیز است که پوست پلنگ بر تن دارد. آوتاندیل شوالیه را پیدا می کند و پی می برد که او همان تاریل است. تاریل از گم شدن «نِستان دارِجان» دختر پادشاه اش غمگین است. آوتاندیل، تاریل برای پیدا کردن نستان دارجان همراهی می کند. نستان دارجان توسط عده ای شرور در قلعه ای نفوذناپذیر زندانی شده است. سرانجام آوتاندیل و تاریل به کمک شاهزاده «پریدون» نستان دارجان را آزاد می کنند.
تیموراز یا طهمورث اول
تیموراز یا طهمورث اول- پادشاهی گرجی که از ۱۶۰۵ تا ۱۶۴۸ بر کاختی و از ۱۶۲۵ تا ۱۶۳۳ بر کارتلی در گرجستان حکم راند. وی در دوران حکومت خود با نفوذ دولت صفوی به مقابله پرداخت و در نهایت در سن ۷۴ سالگی در زندانی در استرآباد از دنیا رفت.
او که شاعری چیره دست و از دوست داران شعر فارسی بود، آثار فارسی همچون «لیلی و مجنون»، «یوسف و زلیخا»، «گل و بلبل» و «شمع و پروانه» به زبان گرجی برگرداند.
زازا پاناسکِرتِل-تسیتسیشویلی
زازا پاناسکِرتِل-تسیتسیشویلی - شخصیت سیاسی و دانشمند قرن ۱۵ م. گرجستان. مؤلف اثر پزشکی «کتاب شفا». این کتاب به مسائل نظری و عملی در پزشکی می پردازد.
سولخان سابا اوربلیانی
سولخان سابا اوربلیانی- (تولد ۴نوامبر، ۱۶۵۸ در تاندیزا، گرجستان-وفات ۲۶ ژانویه، ۱۷۲۵ درمسکو)، شخصیت معروف، فرهنگ نویس، نویسنده و رجل سیاسی گرجستان قرن ۱۷ م. فعالیت وی، همراه با احیای ادبیات، در توسعه رشته های علمی است. عناصر دانشنامه موجود در «فرهنگ لغت گرجی» (سیتقویس کُنا -۱۶۸۵-۱۷۱۶) است. مؤلف مجموعه حکایت های «حکمتِ دروغ ها» (۱۶۸۶-۱۶۹۵).
واخوشتی باتوُنیشویلی
واخوشتی باتوُنیشویلی (شاهزاده) – (تولد ۱۶۹۶، تفلیس وفات ۱۷۵۷ مسکو). جغرافیدان معروف، مورخ و نقشه کش گرجی. مؤلف کتاب علمی «تشریح پادشاهی گرجستان». رشته اصلی تحقیقات و جست وجوی او جغرافیاست.
«شرح جغرافیایی گرجستان» عنوان شرطی بخش های اثر جغرافیایی واخوشتی باتوُنیشویلی و اثر وی درسطح علمی آن دوران گرجستان است. واخوشتی باتوُنیشویلی همین طور دو اطلس جغرافیایی گرجستان و کشورهای همسایه آنکه یکی از نخستین نقشه های دقیق قسمتی از قفقاز برای آن دوران بوده است. نخستین اطلس در سال ۱۷۳۵ م. بوجود آورد که دارای ۸ نقشه بود و بخش بزرگ آن گم شده است. اطلس دوم که شامل ۱۹ نقشه بود در سال ۱۷۴۲-۱۷۴۳ م. بوجود آورد و نسبت به اطلس اول کامل تر بوده است.
تیموراز یا طهمورث دوم
تیموراز یا طهمورث دوم – (تولد ۱۷۰۰، تفلیس وفات ۸ ژانویه ۱۷۶۲ سنت - پترزبورگ) - پادشاه کاختی در سالهای ۱۷۱۵-۱۷۰۹ م. فرماندار در سالهای ۱۷۳۳-۱۷۴۴ م. پادشاه کارتلی در سالهای ۱۷۴۴-۱۷۶۲ م. شاعر، شخصیت سیاسی. مهمترن اثر وی شعر «گفت وگوی روز و شب» که بخش اول آن محتوای موضوعات دینی است.
شاه واختانگ ششم
شاه واختانگ ششم – (تولد ۱۵ سپتامبر ۱۶۷۵ گرجستان وفات ۲۶ مارس ۱۷۳۷ م. استراخان، روسیه) ادیب، شاعر، مترجم و شخصیت برجسته سیاسی گرجستان؛ جانشین کارتلی در سالهای ۱۷۱۴-۱۷۰۳ م. و شاه کارتلی در سالهای ۱۷۲۴-۱۷۱۶ م. دوره سلطنت شاه واختانگ ششم با آغاز احیای ادبی و فکری گرجستان متمایز می شود. وی کتاب «دستور العمل» را که شامل نامه های معامله و نظامنامه ها بود تشکیل داد و سیستم بندی کرد.
کتاب دیگر مهم وی «کتاب قوانین» نام دارد. در سال ۱۷۰۹ م. شاه واختانگ نخستین چاپخانه / مطبعه در تفلیس تأسیس کرد و در ۱۷۱۲ م. در همان چاپخانه منظومه شوتا روستاولی «پلنگین پوش» برای نخستین بار نسخه چاپی چاپ شد. وی کتاب های «کلیله و دمنه»، «آمیرنساریانی» و… از زبان فارسی به زبان گرجی برگرداند.
داویت گورامیشویلی
داویت گورامیشویلی – (متولد ۱۷۰۵، گوریس وبانی، گرجستان وفات ۱ اوت ۱۷۹۲ م. میرهورود، اوکراین) شاعر گرجی. گورامیشویلی در اشعار خود با مشکلات عمیق فلسفی و جهانی می پردازد.
در سال ۱۷۸۷ او آثار خودرا در یک مجموعه تحت عنوان «داویتیانی» جمع آوری کرد که شامل اشعار و دو منظومه (مصیبت کارتلی و گفتن حقیقت) است. مجموعه اشعار داویت گورامیشویلی چندین بار انتشار یافته است. برای نخستین بار در سال ۱۸۷۰ م. منتشر گردید.
بِسیکی (بساریون گاباشویلی)
بِسیکی (بساریون گاباشویلی) – (تولد ۱۷۵۰ م. – ۶ فوریه وفات ۱۷۹۱ م. یاش، رومانی) - شاعر و شخصیت سیاسی گرجستان قرن ۱۸ م. آثار شاعرانه بِسیکی متنوع است. او مؤلف چند منظومه، قصیده ها، اشعار و غیره است. در آثار بسیکی، مسلط بودن وی در ادبیات شرقی و غربی دیده می شود. در تاریخ شعر گرجستان این شاعر جایگاه ویژه ای را دارد. او شعر غنای گرجی را به جایگاه رفیع جدیدی رساند.
سایات نُووا (شاه نغمه ها)
سایات نُووا (شاه نغمه ها) – (متولد ۱۴ ژوئن ۱۷۱۲، هاروتین سایاکان، تفلیس- وفات ۲۲ سپتامبر ۱۸۰۱ م.، هقپات، ارمنستان) – شخصیت برجسته گرجستان، موسیقیدان و آوازه خوان، شاعر، عاشیق (آوازه خوان دوره گرد) ارمنی تبار. سایات نووا تا به حدی با زبان های گرجی، ارمنی، آذربایجانی، ترکی و فارسی آشنا بود.
وی در نوشتن شعر، خواندن و نواختن کمانچه به مهارت رسید. حدود ۲۳۰ آثار سایات نووا در زبان های ارمنی، گرجی و ترکی تابحال به ثبت رسیده است. در سال ۱۹۶۸ م. فیلم زندگینامه ای تحت عنوان «رنگ انار» درباره زندگی او با کارگردانی سرگئی پاراجانوف ساخته شد.
ادامه دارد…
منبع: سنج نیوز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب